در این مقاله به شایع ترین اختلال روانی که به آن سرماخوردگی روانی گفته می‌شود می‌پردازیم. احساساتی مانند : بی حوصلگی و خستگی مداوم، بی علاقگی به چیزهایی که قبلا دوست داشتید، تغییر در ساعت و کیفیت خواب و خوردن غذا، افکار منفی و احساس بی ارزشی مداوم؛ مواردی هستند که نشان دهنده وجود این سرماخوردگی روانی که به افسردگی شناخته می‌شود مرتبط است. مشخص است که وجود هر یک از این عوامل می‌تواند زندگی هر فردی را با چالشهای جدی مختلفی مواجه کند و اکنون سوال این است که برای تغییر و بهبود به سراغ روانشناس برویم یا روانپزشک؟

نکات کلیدی

– حتما بیش از دو ماه هر یک از مواردی که گفته شده باید به طور مستمر در شما وجود داشته باشد.

– اگر مدت زمانی که اعلائمی که گفته شده به طور مستمر در شما نیست و گاهی بر خلاف آن بسیار فعال و پویا هستید و برای همین چندین ماه و حتی سال بدون مراجعه به روانشناس یا روانپزشک سپری کرده اید بدانید که همچنان نیاز به مراجعه وجود دارد.

– همواره برای تشخیص قطعی اختلالی در روان خود به یک مشاور مجرب مراجعه کنید و هیچ گاه در ابتدا مراجعه به یک روان پزشک ضرورت ندارد.

– تشخیص مراجعه شما به روانپزشک به عهده روانشناس بوده و یک کار بالینی و حرفه ایست.

– مدت درمان بر اساس رویکرد های روانشناسی بسیار متفاوت است پس با توجه به رویکرد و تشخیص دکتر مورد اعتماد خود تمامی جلسات را مسئولانه شرکت کنید.

– اگر افکار خودکشی در ذهن شما بسیار زیاد و پر تکرار است حتما در اولین فرصت از یک روانشناس کمک حرفه ای دریافت کنید.

تفاوت‌های اصلی بین روانشناس و روانپزشک

روانشناس و روانپزشک هر دو در زمینه سلامت روان کار می‌کنند، اما روش‌هایشان فرق دارد. روانشناس بر پایه دانش روانشناختی، از ابزارهایی مانند گفتگوهای درمانی و روش‌های غیرپزشکی استفاده می‌کند تا رفتارها و احساسات را بهبود بخشد. آن‌ها دارو نمی‌دهند و بیشتر بر یادگیری مهارت‌های مقابله تمرکز دارند. از سوی دیگر، روانپزشک یک پزشک آموزش‌دیده در حوزه اعصاب و روان است که می‌تواند مشکلات بیولوژیکی را تشخیص دهد، دارو تجویز کند و گاهی روان‌درمانی هم ارائه دهد. به عبارت ساده، روانپزشک جنبه‌های فیزیکی مانند تعادل هورمون‌ها را بررسی می‌کند، در حالی که روانشناس بر جنبه‌های ذهنی تأکید دارد.

زمان مناسب برای مراجعه به روانشناس

همانطور که گفته شد همواره در تمامی زمانهایی که احساس میکنیم مشکلی در روان ما پدید آمده است، می‌بایست به یک روانشناس مجرب  و مورد اطمینان مراجعه نماییم. اما چه زمانی می‌توانیم از روانشناس بخواهیم و یا تاکید کنیم که فکر خودمان این است که نیاز به کمک دارویی برای حل مشکل پیش آمده داریم؟

جدول نشانه‌های مناسب برای روانشناس:

نشانه‌های افسردگی	توصیف
بی حوصلگی و غم پایدار	تأثیر کم و ناچیز بر فعالیت‌ها
کمبود انگیزه و بی علاقگی	تنبلی از روی بی انگیزگی و دوری از فعالیت
بی حوصلگی از ارتباط	حال و حوصله ارتباط با دوستان قدیمی یا خانواده وجود ندارد
اختلال خواب	شبها دیرتر به خواب میروید  و روزها سخت تر بیدار میشوید

اگر با علائمی مواجه هستی که آزاردهنده‌اند اما شدت زیادی ندارند، و در عین حال افکار آسیب‌زننده نسبت به خودت نداری و تمایلی به صحبت با روانشناس نداری، پیشنهاد می‌کنم حتماً به توصیه‌های زیر عمل کنی:

1. با فردی مطمئن و قابل اعتماد صحبت کن. گفت‌وگو با کسی که شنونده خوبی‌ست، می‌تواند بسیار آرامش‌بخش باشد.
2. فعالیت بدنی را در برنامه روزانه‌ات قرار بده. حتی یک پیاده‌روی کوتاه یا چند حرکت ساده ورزشی می‌تواند حال و هوایت را تغییر دهد.
3. محیط اطرافت را روشن‌تر و دل‌پذیرتر کن. استفاده از نور طبیعی، موسیقی مثبت و فضای مرتب، تأثیر چشمگیری بر روحیه دارد.
4. کارهای کوچک اما خوشحال‌کننده انجام بده؛ مثلاً نوشیدن یک فنجان چای، تماشای یک فیلم کوتاه یا گوش دادن به موسیقی مورد علاقه‌ات.
5. اگر احساس می‌کنی انرژی یا انگیزه انجام این کارها را نداری، لطفاً مراجعه به روانشناس را جدی بگیر. کمک حرفه‌ای می‌تواند مسیر بهبود را برایت هموارتر کند.

جدول نشانه‌های مناسب برای مراجعه به روانپزشک:

نشانه‌های افسردگی شدید	توصیف
افکار آسیب‌رسان	نیاز به کمک فوری
اختلال خواب عمیق	بی‌خوابی یا خواب زیاد
تغییرات وزن	کاهش یا افزایش ناگهانی
خستگی مداوم	بی تمایلی شدید در کارهای پایه مثل حمام

نقش همکاری بین روانشناس و روانپزشک

در موارد شدید افسردگی اغلب، بهترین راه درمان افسردگی ترکیب کار این دو متخصص است. روانپزشک علائم را با دارو مدیریت می‌کند و روانشناس مهارت‌های ذهنی را تقویت می‌نماید.

• ابتدا روانشناس طی چند جلسه ارزیابی متوجه شدت افسردگی در فرد و میزان همکاری وی با پروسه درمان می‌شود و سپس با توجه به این دو فاکتور نیاز به دارو را تشخیص و لزوم مراجعه به روانپزشک را بیان می‌کند.
• روانشناس همچنان مسیر درمانی گفتگو محور خود را ادامه میدهد و تمرینات و درخواست های خود را برای جلسات آتی از فرد مراجعه کننده خواهد داشت و دارو به عنوان یک محرک کمک کننده به ذهن فرد برای کمک به پروسه درمانی استفاده می‌شود.

مزایا و چالش‌های هر کدام

هر روشی نقاط قوت و ضعفی دارد که بسته به وضعیت فرد تغییر می‌کند.

•  روانشناس:
  • مزایا: بدون عوارض پزشکی، تمرکز بر علل اصلی و مهارت‌های پایدار، هزینه کمتر در طولانی‌مدت، مناسب برای افسردگی‌های سبک.
  • چالش‌ها: ممکن است زمان بیشتری ببرد و برای موارد حاد کافی نباشد.
• روانپزشک:
  • مزایا: کاهش سریع نشانه‌ها، بررسی جنبه‌های بدنی، امکان ترکیب با درمان‌های دیگر.
  • چالش‌ها: داروها ممکن است اثرات جانبی داشته باشند و گاهی نیاز به استفاده مداوم است.

جدول مقایسه مزایا و چالش‌ها:

رویکرد	مزایا	چالش‌ها
روانشناس	بدون دارو، مهارت‌های بلندمدت	زمان‌بر بودن پروسه درمان
روانپزشک	کنترل سریع نشانه‌ها	ممکن است اثرات جانبی داشته باشد

سوالات متداول

• آیا رفتن به روانپزشک همیشه به معنای مصرف دارو است؟ نه حتماً؛ آن‌ها ممکن است ارزیابی کنند و اگر لازم نباشد، به روش‌های دیگر پیشنهاد دهند.
• روانشناس می‌تواند دارو بدهد؟ خیر، آن‌ها مجوز این کار را ندارند و فقط بر درمان‌های غیرپزشکی تمرکز می‌کنند.
• اگر افسردگی خفیف باشد، باز هم به روانپزشک نیاز است؟ معمولاً نه؛ اما ممکن است به تشخیص روانشناس دلیل دیگری و اختلال دیگری وجود داشته باشد که برای آن لازم است به روانپشک مراجعه شود.
• درمان افسردگی چه مدت طول می‌کشد؟ بسته به شدت، اغلب 4 تا ۱۲ هفته برای پیشرفت اولیه، اما ممکن است بیشتر ادامه یابد.
• آیا افسردگی بدون دارو درمان می‌شود؟ بله، برای زمانی که شدت افسردگی کم است با روش‌هایی مانند گفتگو درمانی، فعالیت بدنی یا تغییرات سبک زندگی ممکن است، زمانی که شدت افسردگی زیاد است همراهی بیمار با پروسه درمان تعیین کننده است و هرچه همراهی کمتر باشد نیاز به دارو قوت بیشتری می‌گیرد.